පිටුව 131 සහ 132

(පිටුව 131)
මුලා සිතින් මවා ගත් වටිනාකම කර ගසාගෙන සිටින සමහරෙක් එබඳු වටිනා දේ මේ මේ අයට නොවේවායි, මට වේවායි අභිජ්ඣා කියන දැඩි ලෝභයට බැස විපාක ගතිකව තමන්ට අගහිඟකම්, දුක් අත්බැව් ලබන්නට හේතු වේ. තම අදහස ක්‍රියාත්මක නොවී අනිකාට ලැබුනොත් නැසේවා, වැනසේවායි, නොයෙක් කැනහිලි කම් කරමින් දැවෙයි, තැවෙයි. තමාට මහත්සේ වටිනව යැයි දෘෂ්ටි සහගතව නිගමනය කළ ලෝක සම්පත් නොලැබෙතියි සංවේගයෙන්, අඬමින්, ශෝක වෙමින්, ලතැවෙමින් ගත කරයි. මේ සියල්ල මුලාවෙන් හටගත් ලෝකය මුලා සිත් නිසාම මහත් වටිනා දේ යයි ගෙන ඇලීමෙන්, බැඳීමෙන් විඳින දුක රැසකටම අයිති වෙනවා මිස කිසිම සහනයක් නොලසයි. එහෙත් මුලා සහගත සත ඒ තුළම සහනය සොයමින් අලී ගැලී දූෂිතව අප්‍රමාණ පාප ගති පහළ කරමින් ගිනි ගත්තවුන් සේ සසර ගමන් කරයි. සුව සොයයි. අනාදියේ පටන් අප ආවේ මෙබඳු ගමනකය. සැප සොයමින් කර ගැසූ ගිනි ගොඩකය. දැන් ලොව ආස්වාද සොයා සැරි සරනවා නම් සැරි සරන්නේ ද මුලා ලෝකය නැමැති දුක් ගිනි ගොඩේමය. වටිනවයි කර ගසන්නේ දුක් ගිනි ගොඩක්මය. මතු බලාපොරොත්තු වන්නේ දුක් ගිනි ගොඩක්මය. මෙසේ බුදු නැණ බලෙන් දුන් සත්‍ය දහම් දැක දුකෙන් පිරී ලෝකයත් එය හට ගන්නා සැටිත් පළමුව දැක ගත යුතුයි. මෙසේ දැනගත් විටයි, දැක ගත් විටයි, මේ දුක යැයි ආර්ය නුවණින් වැටහෙන්නේ. මේ දුකට හේතුවයි ආර්ය නුවණට වැටහෙන්නේ. දැන් තව දුරටත් පටිච්ච සමුප්පාද දහම් ගුරුවරයා මගින් ලොව තතු විමසා බලමු. මෙසේ අපි අවිද්‍යාව මුලාව දුටුවෙමු. එකතුව සාරයි කියා දෘෂ්ටි ගතව සිටින්නේ සත්‍යය සත්‍යාකාරයෙන් නොදකත් නිසා බව හේතු ඵල සහිතව දුටුවෙමු. සං කියන අවිද්‍යා, තෘෂ්ණා මුලාවේ ලෝක එක්වීමත් එය සාරයි කියාගත් මුලා දෘෂ්ඨිය නිසා සංසාර ලෙස ගත් සැටිත් දුටුවෙමු. සාරයි යන නිගමනයට මුලාවෙන් අවද්‍යාවෙන් බැස ගෙන සිතින්, ක්‍රියාවෙන්, වචනයෙන් ඒ පසු පස ක්‍රියාවට බැස සිටින මෝහ මුලා සහගත වැඩ පිළිවෙල අවිජ්ජා පච්චයා සංඛාර කියා දුටුවෙමු. ආශාවෙන් යම් ගති ස්වභාවයක බැ‍ඳෙන්නේ මුලාවෙනි. ආශාවෙන් හිත බැඳගන්න වටිනාකම් ඇති දෙයක් මුලා සහගත ලෝකේ කොයින්ද? යන යථා දැනුම ඇති වන්නේ ආර්යන්ටය.

(පිටුව 132)
අන්‍යයෝ ලොව පැවැත්ම තුළ කුමන හෝ ‍හොඳ කෙනෙක් දකිති. හිත බැඳ ඉදිරි පැවැත්මකට ගැළපෙන කුමන හෝ ස්වභාවයක් ලොව තුළ ඇත යන දෘෂ්ටි ගෙන ඒ සඳහා එක්වන්නට සිතිවිලි නගති. කථා කරති. ක්‍රියා කරති. ලෝ සතුන් යම් ද්‍රව්‍ය වස්තුවක් හෝ කිනම් ස්වභාවයක පැව්තමක් පත්නනේ බලාපොරොත්තු වන්නේ ඒවායේ පිටතින්‍ පෙනෙන සුන්දරත්වයට වශී වීමෙනි. සැමවිටකම මෙනෙහි කරන්නේ සුන්දර සුව සහගත පැත්තය. පැවැත්මේ සුව සහගත ආස්වාදජනක දේ නිතර සිතන, කියන, කරන විට ඒ පිළිබඳව ආශා හිතක් ඇතිවේ. බලාපොරොත්තුවත් ඇතිවේ. මේවායින් සමහරෙක් ලෝක සම්මතයේ පිං පැත්තය. සමහරක් පව් පැත්තය. පාප ඵලයට ලෝක සත්වයා අකමැති වුවත් ඊ‍ට හේතු කාරක වන ආස්වාදයට කැමතිය. බල්ලෙක් වෙන්ට අකමැතිය. බලු වැඩ කරන්නට කැමතිය. හරකෙක් වෙන්ඩ අතමැතිය. හරක් වෙන වැඩ පිළිවෙලට කැමතිය. කට කුණු වූ ප්‍රේතයෙක් වෙන්ට ඉතා අකමැතිය. ඊට හේතුවන අනුනට අවැඩ අහිතකර වන කේළමට, බොරුවට කැමතිය. පළගැටියෙක් වෙන්ට අකමැතිය, අනුන් මුලාවට පත් කර ලොව අන්දයන් ලෙස බැ‍ඳෙන්නට සලස්වන සංගීත භාණ්ඩ කර ගසාගෙන වයන්ට කැමතිය. තිරිසනෙක් වෙන්ට අකමැතිය. තරිසනෙක් වන නීච දුෂ්චරිතවලට කැමතිය. කපුටෙක් වෙන්ට අකමැතිය. අනුන් මුලාකොට පාගා ගන්ට (ජරාව කන්ට) කැමතිය. මුලාකර හෝ බලෙන් අනු සතු සම්පත් පැහැර ගන්ට (සීරි මාන්සේ කන්ට) කැමතිය. තම මස් අමු අමුවේ මරා දමන ජාතියේ සතෙක් වෙන්ට අකමැතිය. අනුන් එලා දමන්නට, පාගා දමන්නට කැමතිය, එළුවෙක් වන්ට අකමැතිය. අනුන්ට බැට දෙන්ට කැමතිය, බැටළුවෙක් වන්ට අකමැතිය. නීච වූ පහත් වූ වනචර වැඩ කරන නායකයෙක් වන්ට කැමතිය. නාගයෙක් වන්ට අකමැතිය. අනුන් මැඩ ගෙන ජීවත් වන්ට කැමතිය. මැඩියෙක් වෙන්ට අකමැතිය. අනුන්ට ගෙම්බර් පෙන්නන්නට කැමතිය. ගෙම්බෙක් වෙන්නට අකමැතිය. ගෙට ආලය බැඳගෙන ඉන්ට කැමතිය. ගෙවලයෙක් වෙන්ට අකමැතිය. පර හෙවත් අනුන්ට අත හොවා කම්මැලිව දිවි ගෙවන්නට කැමතිය. පර - හේ - අත අත හෙවත් ප්‍රේත වන්ට අකමැතිය. නීච වැඩ කරන ලොක්කන්ගේ වහලුන් ලෙස ගයන්ට, වලියට ගයන්ට කැමතිය. වලිගය සහිත තිරිසනෙක් වන්ට අකමැතිය. අපට ඉටු කර දෙන දේ කෝ කියමින් සටන් කරන්ට කැමතිය. කොටියෙක් වෙන්ට අකමැතිය. යමක් දී වියෝගයට පත්ව දොඩන්ට කැමතිය. දිවියෙක් වන්ට අකමැතිය. දුසිරිත් නොහැරී අයෙක් වෙන්ට කැමතිය. නරියෙක් වන්ට අකමැතිය. මානයෙන් පිම්බී සිටින හූරෙක් (නායකයෙක්) වන්ට කැමතිය. පිම්බූ හුරක් හෙවත් පිඹුරෙක් වන්ට අකමැතිය.