පිටුව 143 සහ 144

(පිටුව 143)
ලෝ සතුන් ආත්ම දෘෂ්ටිය නිසාම ඒවා සමඟ එක්වේ. අවිද්‍යාවෙන්, තෘෂ්ණාවෙන්, ඒවා සමග එක්ව දිවි ගෙවයි. මේ සඳහා ඇස, කණ, නාසය, දිව, කය, මන යන ඉන්ද්‍රීය 6ක් උපයෝගී කරගෙන රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, ස්පර්ශ, ධර්ම යන 6ත් සමග සම්බන්ධව බැඳී කරන ක්‍රියාවකට බසී. ඉන්ද්‍රීය 6 ආයතන කීවේ එසේ බැඳීමෙන් ඉන්ද්‍රීයන් තුළ ක්‍රියාත්මක වන නිසායි. මේ තමයි ලෝක භුක්තිය විඳීමට බැස ගත් ක්‍රමය. මෙසේ ආයතන 6ක් සමග ක්‍රියත්මක වන්නේ ආත්ම දෘෂ්ඨිය මුල් කරගෙනයි. ආත්ම දෘෂ්ටිය හැර අවිද්‍යා, තෘෂ්ණා දුරු කළොත් ඇස චක්ඛු ධාතුවක් පමණි. රූප රූප ධාතු පමණි. ඇසෙහි වත් රූපයෙහි වත් ආශා බන්ධන නැති විටයි ආයතන ස්වභාවය දුරු වන්නේ. දෘෂ්ටියෙන් මුලාවෙන් නාම රූප සමග බැඳී කටයුතු කරන විටයි දුකෙහි ගිලවමින් ආයතන බිහි කරගන්නේ. නාම රූප පච්චයා සලායතනං කීවේ මෙයයි. ඇසෙන් රූප ගැනීම, කනෙන් ශබ්ද ඇසීම, දිවෙන් රස ගැනීම, නාසයෙන් ගන්ධය ගැනීම, කයෙන් පහස ගැනීම, මනෙන් ධර්ම ගැනීම යන අවිද්‍යා සහගත තෘෂ්ණා සහගත බලාපොරොත්තු සහිතවම පෙර භවයේ මිය ගිය නිසා බලාපොරොත්තු වලින් ජනිත කළ ශක්තිය හෙවත් කර්ම ශක්තිය මතු භවයක සුදුසු පරිදි මේ ඉන්ද්‍රීය 6 නිපදවන බැවින් යළි මුලාව නොහැර සිටින තුරු ආයතන කරගනී. මුලාව අත්හල දින මේ ආයතන පහළ කිරීම නවතින බැවින් මතු භවයක ඉන්ද්‍රීය 6 පහළ වීමට ශක්තිය බිහි නොකරයි. එවිට ඒ ශරීරය භව ගමනේ අන්තිම දේහය වනු ඇත. අන්තිම දේහධාරී කියන්නේ අරිහතුන් වහන්සේයි.  ආයතන 6 පවත්වන්නේ අවිද්‍යා, තෘෂ්ණා මුලාව නිසා බැවින් ලෝක ආස්වාද භුක්තියට නැමී ඒ සඳහා ආත්ම සංකල්පී වූ ස්පර්ශ ලබන්නට පටන් ගනී. මේ ස්පර්ශයෝ සත්‍යයෝ නොවෙති. දෘෂ්ටිගාමී මුලා ඇසුර නිසා වන්නකි. ඇහැට රූප ස්පර්ශ වීම, කණට ශබ්ද ස්පර්ශ වීම, දිවට රස ස්පර්ශ වීම, නාසයට ගන්ධ ස්පර්ශ වීම, කයට පහස ස්පර්ශ වීම, මනට ධර්ම ස්පර්ශ වීම ආදිය විපාක ස්පර්ශයෝය. සලායතන ප්‍රත්‍යයෙන් ස්පර්ශ වේ කීවේ මේවා නොවේ. ආත්ම සංකල්පීය වූ මුලා ස්පර්ශයෝය. ආත්ම දෘෂ්ටි දුරු කොට අවිද්‍යා, තෘෂ්ණා සිඳලූ විට මේ ආත්ම සංකල්පීය ස්පර්ශයෝ නවතින. සසර දුකින් මිදීමට නවතා ගත යුත්තේ මේ ආත්ම සංකල්පීය දෘෂ්ටි ස්පර්ශයයි. මෙයයි සලායතන ප්‍රත‍්‍යයෙන් වන ස්පර්ශය. සලායතන පච්චයා ඵස්සෝ කීවේ මෙයටයි.
(පිටුව 144)
මේ ආත්ම සංකල්පීය දෘෂ්ටි ස්පර්ශය නිසා ලබන්නේ මුලාවූ ආත්ම සංකල්පීය වූ දෘෂ්ටි වේදනාවය. එවිට නිශ්ඵල වින්දනයන්ගෙන් කොටසක් සැප වේදනා සේ වැටහේ. කොටසක් දුක් වේදනා සේ වැටහේ. කොටසක් උපේක්ෂා වේදනා සේ වැටහේ. යම් දිනක ආත්ම දෘස්ටිය දුරු කර අවිද්‍යා, තෘෂ්ණා නැසූ විට මේ කියන සැප වේදනා දුක් ලෙස දකී. දුක් වේදනා හුල් ලෙස දකී. උපේක්ෂා වේදනා අනිච්ච ලෙස දකී, එවිට ඒ මුලා සහගත වේදනාවන් ගෙන් මිදුනෙක් වේ.   කුඩා දරුවෙකු වැලි සෙල්ලම් බත් ඉවීමෙන් ලබන්නේ සැප වේදනාවකි. පාරේ වැටී තිබෙන රන්වන් පාට ටොෆි කොලය ඔහුට සැප වේදනා ගෙන දෙයි. ‍ඔහු ඒවා ආශා වෙන් බදාගනී. දැනුවත් වැඩිහිටියන්ට මෙබඳු කටයුත්තක පොඩි ලමයි සේ නිරත වෙන්ට වූවොත් එයින් ලබන සැප වේදනාවක් නැත. එය නිස්සාර වෙහෙසක, දුකක් සේ පෙනේ. ඉතා සුළු ගැහැටක් දරන්නට ශක්තියක් නැති කුඩා දරුවාට ඒවා ඉවසිය නොහැකි දුක් වේදනාවන්ය. නැණවත් වැඩිහිටියකුට ඉතා සුළු ගැහැටකටත් මොර දෙමින් අඬවයි කවුරු හෝ අණ කෙරුවත් එය ඇද පලුදු සහිත වුවත් උලක් සේ වැටහේ. ඔහු සුළු දේට එසේ අඬමින් හැසිරෙන්නේ නැත. දරුවාගේ නිහඬතාවය නිකරුනේ බලා සිටීම දරුවාට උපකේෂා වේදනාවකි. නැණවත් වැඩිහිටියා එබඳු ස්වභාවයට කැමත්තක් නොදක්වයි. මේ ලෝකයේ සාමාන්‍ය උපමාවකි. ආත්ම දෘෂ්ටියෙන් දෘෂ්ටිගත අවිද්‍යා, තෘෂ්ණෘ සහිතයා බුදු දහම අනුව නැණවතුන්, පැනවතුන් දකින්නේ බලායෙක් ලෙසයි. “අන්ධෝ බාලෝ පෘථග්ජනා” යයි දේශනා කළෙ‍් එබැවිනි. ආත්ම සංකල්පීය දෘෂ්ටි සහගත ස්පර්ශ ලබන ලෝක බාලයා එවායින් උද්දාමව මහා හඬින් ප්‍රීති වෙයි. සැප වේදනා යැයි මුලා වින්දනයෙන් සතුටු වෙයි. ආත්ම සංකල්පීය ස්වභාවයෙන්ගේ විපරිණාමයේදී විනාශයේදී හඬයි. දුක් වෙයි. දුක් වේදනා පහළ කරමින් සංවේගයට පත්වෙයි. ගෙවී යන තාවකාලික නිදහස් සංකල්පීය ආත්ම දෘෂ්ටි සහගත අවස්ථා වල ලෞකික වූ සාස්වත දෘෂ්ටි සගහතවූ උපේක්ෂාවන් නිදහස යැයි සලකා උපේක්ෂා වේදනාවෙහි තැන්පත් බවකින් කල් ගෙවයි.  මේ සියල්ල නිශ්ඵල වින්දනයන් බව යථාර්ථය වටහා ගත් ආර්යයෝ දනිති. අරිහතුන් වහන්සේ මේ පිළිබඳව සම්පූර්ණ දැනීම් ඇති උතුමෙකි. එබඳු උතුමන් මේ මුලා වල බැස නොගනියි.